Kampanie społeczne

#mamyczasrozmawiac, ale czy na pewno? – mój apel do przyszłych mam

Jesteśmy pokoleniem osób, które mam wrażenie, żyją szybciej niż wszyscy przed nami. W jednym momencie możemy się połączyć z milionami innych ludzi. Jeśli zapragniemy rozmawiać z kimś z Nowego Jorku, to od tego pragnienia dzieli nas tylko kliknięcie. W swoim życiu poznajemy mnóstwo osób z różnych szerokości geograficznych. Zgaduję, że są też osoby poznane na podwórku, w szkole, na studiach, w pracy. Jednym słowem dużo ludzi poznajemy, z niektórymi jesteśmy bardzo blisko 😉 Są osoby, które poznają nas bliżej, wykonując różnego rodzaju zabiegi, a to w gabinecie kosmetycznym, dentystycznym, lekarskim. Gdy sprawa z naszym zdrowiem jest poważniejsza, to wylądujemy w szpitalu. Tam zaś wykonywane są liczne badania, bądź zabiegi czy też operacje.  

Czy mamy wykonane aktualne wyniki badań?

Takie sytuacje sprzyjają pytaniu o aktualne wyniki badań. Choć często i w większości przypadków pytania o badania nie usłyszymy. Mamy taką przypadłość, że zakładamy, iż wszyscy są zdrowi… Co jest bardzo niepokojące! Powiem Wam jako ciekawostkę, że mojej znajomej zdarzyło się otrzymać od kandydatki na nianię komplet badań! Myślę, że to przyszłość naszych czasów i zachowanie odpowiedzialne.

Zajrzyjmy do polskiej kinematografii

Na chwilę chciałam Wam przypomnieć trochę groteskową scenę w jednym z polskich filmów, kiedy to bardzo przystojny mężczyzna wyjmuje wyniki badań, podaje je kobiecie i mówi – „Jestem zdrowy”. Między innymi pokazuje jej wynik badania w kierunku HIV. Możemy się śmiać, choć do śmiechu nam nie powinno być. Ponieważ są choroby, które nie pokazują jednoznacznych objawów. Jeśli nie zrobimy konkretnych badań, to nawet nie wiemy, czy jesteśmy zdrowi. Stąd czy aby na pewno scena w filmie jest groteskowa? Myślę, że jest odpowiedzialna. Jeśli chcemy rozpocząć współżycie seksualne z daną osobą, warto zrobić badania.

Mówię o tym nie bez kozery. Oprócz HIV drogą płciową przenoszone jest mnóstwo chorób zakaźnych. Takich o których na co dzień byśmy nie pomyśleli.

O czym należy zawsze pamiętać

Pamiętam, gdy na seminariach w szpitalu lekarz się nas zapytał: “Co zrobimy jeśli osoba zacznie wymiotować krwią”… Wiecie jaka była prawidłowa odpowiedź. Jeśli zacznie wymiotować krwią, to trzeba założyć rękawiczki. Jako personel medyczny powinniśmy dbać o swoje zdrowie! Nigdy nie wiemy, czy wymiotująca osoba, nie jest chora na jakąś zakaźną chorobę.

Myślę, że każdy powinien mieć przy sobie parę jednorazowych rękawiczek na wypadek, gdyby innej osobie trzeba było pilnie pomóc. Widziałam gdzieś patent, że można jednorazowe rękawiczki schować do opakowania po jajku niespodziance.

Jak moja mama rozmawiała ze mną o HIV i AIDS?

Dziś chciałam Wam powiedzieć o HIV. Tym samym zachęcić do rozmowy. Nie wiem, kiedy po raz pierwszy usłyszeliście terminy HIV, AIDS. Mnie się kojarzą z Freddiem Mercurym. To właśnie jego śmierć przyczyniła się do rozmów o HIV w naszym domu. Kolejnym takim momentem były przygotowywania mojej mamy do zajęć z uczniami. Była nauczycielką, wychowawczynią w liceum i prowadziła rozmowy ze swoimi uczniami odnośnie AIDS. Pamiętam nalepki, plakaty, które otrzymała od ks. Arkadiusza Nowaka. Mówię o tych wspomnieniach, a miałam wtedy raptem kilka latek. Już od mojej mamy dowiedziałam się, jak można się HIV zakazić, a jak nie.

Na przykład tłumaczyła mi, że niebezpieczne jest dotknięcie czyjeś rany, ponieważ za pośrednictwem krwi mogę się zakazić, jeśli ktoś jest chory. Powinnam bardzo na to uważać. Nie zakażę się, używając tego samego sztućca, bądź pijąc z tego samego kubka.

Myślę, że taka wiedza potrafi uspokoić i nie siać paniki.

Myślę, że ten czas, kiedy byłam mała i moja mama ze mną rozmawiała, był bardzo cenny. Informacje o AIDS dostałam w sposób wyważony, czyli jak się można zakazić i jak kompletnie nie.

Takie rozmowy z dziećmi powinniśmy prowadzić. Gdy nagle się skaleczymy, to dobry moment, by pokazać dziecku – tu jest krew. Krwi nie dotykamy. Dezynfekujemy ranę i zakładamy plaster.
W życiu każdego rodzica przychodzi moment, w którym warto porozmawiać o tym, jak się zabezpieczać przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Myślę, że czasami brakuje nam czasu na takie rozmowy. Tymczasem wystarczy 5 minut, by porozmawiać o tak ważnej kwestii jak bezpieczeństwo zdrowia naszego dziecka. Zaczęłam od bardzo dużego tematu, a jest też kwestia na przykład zrobienia sobie tatuażu. Warto uświadomić dziecko, że taki malunek na ciele powinien być wykonany w bardzo starannie dobranym miejscu. Tam, gdzie przestrzegane są zasady higieny, igły są zmieniane i wszyscy zachowują się odpowiedzialnie. Nastolatkowie bywa, że nie słuchają swoich rodziców. Tym bardziej warto wprowadzić zasadę #mamczasrozmawiać. Nie przerywać, kiedy chcą się wygadać, nie oceniać. Wychodzić z inicjatywą, by rozmawiać o trudnych tematach.
W życiu kobiety przychodzi moment, że zostanie mamą. Jej geny mieszają się z genami partnera i rodzi się dziecko. Warto zadbać o jego zdrowie już w łonie matki.

Czy osoby zakażone HIV, chore na AIDS istnieją?

Tutaj chciałam wrócić do zakażeń HIV. Wiecie, że istnieją osoby zakażone? Czasami mam wrażenie, że traktujemy pewne sprawy jak MITY. Ktoś coś mówi, ale nikt nie widział. Otóż pracując w szpitalu ze “świeżo” upieczonymi mamami zdarzyło mi się spotkać kobiety, których test w kierunku HIV okazał się pozytywny. Tak więc potwierdzam, takie osoby istnieją. Co najważniejsze, kobiety wykonały test w kierunku HIV w ciąży. Jedne wiedziały o istnieniu choroby przed, a inne dopiero dowiedziały się w ciąży. Ich dzieci łączy to, że otrzymały leczenie antywirusowe od razu po narodzinach. Obligatoryjnie od razu były umyte. Zaś ich mamy nie mogły karmić piersią.

Taka informacja dla nas jako personelu medycznego jest niezwykle ważna. Bo to my musimy odpowiednio się przygotować do przyjęcia takiego maluszka na świat. Z szafy wyciągamy cały zestaw, w tym okulary, które chronią nas przed dostaniem się kropli krwi do oczu.  

Jakie badanie i kiedy powinna zrobić kobieta w ciąży?

Nie wiem, czy wiecie drogie przyszłe mamy, ale badanie w kierunku HIV w ciąży powinno się wykonać, a nawet jeśli nie jesteście w ciąży, to powinnyście je zrobić. Zakazić można się wszędzie tam, gdzie jest kontakt z krwią, a gdzie zasady aseptyki nie są stosowane. HIV można też zakazić się uprawiając seks. Dopóki wraz z partnerem/partnerką nie zrobimy badań, powinniśmy być ostrożni.

Badanie w kierunku HIV kobiety w ciąży powinny wykonać dwukrotnie:

  • do 10 tygodnia ciąży,
  • pomiędzy 33 a 37 tygodniem ciąży.

Dlaczego badanie w kierunku HIV wykonuje się dwa razy w ciąży?

Ponieważ istnieje coś takiego jak okienko serologiczne, czyli czas od momentu zakażenia do momentu wytworzenia przez organizm przeciwciał. W przypadku HIV może to być kilka tygodni.

Co ważne, to wykonanie testu na HIV w ciąży jest bezpłatne, jeśli zleca go ginekolog, który przyjmuje w ramach NFZ.

Teraz trochę liczb.

W roku 2017 leczeniem antyretrowirusowym (ARV) zostało objętych 46 kobiet ciężarnych zakażonych HIV. Odbyło się 35 porodów, 11 przyszłych mam nadal jest w ciąży (poród planowany w 2018 r.). Noworodki urodziły się zdrowe i otrzymały profilaktyczne leczenie antyretrowirusowe. [1]

Z pilotażowego badania ankietowego, przeprowadzonego przez Panią prof. Magdalenę Marczyńską w kierowanej przeze nią klinice WUM, wynika, że 33% kobiet miało dwukrotnie, czyli zgodnie z rozporządzeniem, wykonany test w czasie ciąży. Szacuje się jednak, że tylko 25-30% kobiet było w czasie ciąży badanych w kierunku HIV i otrzymało pełną profilaktykę.

W Unii Europejskiej badania te są wykonywane średnio u 60% kobiet, a w niektórych państwach, takich jak: Anglia, Holandia, Francja nawet u 98%. Od roku 1985 w Polsce zarejestrowano ok. 195 zakażeń wertykalnych. Na AIDS zmarło do tej pory 15 dzieci. Wymienione fakty są niezaprzeczalnymi przesłankami do wykonania przez każdą kobietę w ciąży testu w kierunku HIV. [1].
Natomiast można dalej tego wirusa nie przenieść dziecku. Jeśli personel medyczny będzie o tym wiedzieć. Zostaną wdrożone odpowiednie procedury, a także leczenie.

Czy wykonywałam test na HIV?

Sama wykonałam badanie raz przystępując do pracy, drugi raz przed planowaną ciąża, a trzeci raz w ciąży. Za każdym razem test pokazał wynik negatywny. Tylko za każdym razem w duchu trzęsłam się o wynik. Kto jak kto, ale pracuję z ludźmi. Mam kontakt z ich krwią. Przestrzegam zasad, zakładam rękawiczki. Myję i dezynfekuję ręce. Natomiast zdarzają się sytuacje, że gdzieś krew pryśnie, gdzieś kapnie…

Poza tym tak jak inne osoby korzystam z miejsc, gdzie pobierają mi krew, wykonują zabiegi stomatologiczne czy kosmetyczne itd.

Pamiętam też odcinek z Ostrego Dyżuru, kiedy Jeanie Boulet dowiedziała się, że jest zakażona HIV. Co prawda tutaj zakaziła się od swojego męża.

Czy ojciec dziecka powinien się przebadać?

Tym wątkiem chcę przemycić informację, że przyszły tata również powinien wykonać test w kierunku HIV. Ojciec dziecka również bezpłatnie wykona badanie, może je zrobić anonimowo w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych (PKD). Adresy PKD znajdują się na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS: www.aids.gov.pl/pkd [2]

Jak wygląda wykonanie test w kierunku HIV?

Test w kierunku HIV wykonuje się z krwi. Średnio co miesiąc kobiecie w ciąży pobiera się krew, więc przy okazji można zrobić test. Potrzebne będzie tylko skierowanie na badanie w kierunku HIV.  

Jakie informacje znajdują się na wyniku?

Jeśli wynik przesiewowego testu na HIV wykonanego w czasie ciąży wyszedł dodatni, pozytywny, reaktywny, to o niczym nie przesądza. W takiej sytuacji trzeba wykonać test potwierdzenia, a dopiero jeśli wynik tego badania też wyjdzie dodatni, to można mówić o zakażeniu HIV.

W ciąży może zdarzyć się coś, co nazywa się „fałszywie dodatnim wynikiem testu”, a takie nieczęste, ale jednak występujące czasem, wyniki może powodować właśnie… ciąża! Ale też poważne infekcje innymi wirusami, niedawne szczepienia albo choroby układu immunologicznego. Więc pierwszy test – ten przesiewowy – jeszcze o niczym nie świadczy. Trzeba go jednak, jak wszystkie badania w okresie ciąży, koniecznie omówić z lekarzem i sprawdzić testem potwierdzenia. W przypadku wyniku negatywnego, czyli inaczej niereaktywnego, trzeba pamiętać o okienku serologicznym, o którym wspomniałam wcześniej.
Jakie są konsekwencje, kiedy nie wykona się badania, a okaże się, że przyszła mama była zakażona HIV?
U dzieci najczęstszą drogą zakażenia HIV jest droga odmatczyna. Stanowi ok. 90% wszystkich rozpoznań. Natomiast w naturalnym przebiegu ciąży ryzyko wynosi ok. 15-30%. Przy karmieniu piersią ponad 6 miesięcy bądź karmieniu mieszanym wzrasta do ok. 50%.Natomiast dzieci i młodzież mogą się zarazić takimi samymi drogami jak osoby dorosłe (ok. 10% przypadków).[3]. 

Do kiedy dziecko matki zakażonej wirusem HIV najlepiej leczyć?

Ogólnie dziecko najlepiej jest zdiagnozować i leczyć zanim skończy 3 miesiąc życia. Wczesne leczenie powstrzymuje namnażanie się wirusa i zmniejsza ryzyko dla zdrowia dziecka. Niestety bywa, że starsze dzieci, które mogły zakazić się od mamy, nadal trafiają do leczenia nawet z AIDS – tj. w bardzo zaawansowanym okresie choroby.

Kiedy dochodzi najczęściej do zakażenia dziecka od matki zakażonej wirusem HIV?

Mianowicie w okresie okołoporodowym. Dlatego tak istotne jest by personel medyczny miał świadomość, że kobieta jest zakażona i mógł wprowadzić odpowiednie procedury by zminimalizować ryzyko zakażenia. Ważne jest też, żeby kobieta nie karmiła piersią. Przy karmieniu piersią ryzyko przeniesienia wirusa wzrasta do 10%, a przy dłuższej drodze mlecznej (kilka miesięcy) aż do 40%.

Co jeśli w chwili porodu okazuje się, że nie miała wykonanego testu na obecność wirusa HIV?

Powinno zostać wykonane badanie w trybie pilnym. Tak samo jeśli kobieta w ciąży miała badanie tylko w pierwszym trymestrze i jest szansa, że mogła się zakazić wirusem HIV.

Co w momencie, kiedy zostaje rozpoznane zakażenie HIV u kobiety w ciąży?

Przyszła mama powinna udać się do specjalisty chorób zakaźnych, z doświadczeniem w zakresie terapii antyretrowirusowej. Takie leczenie powinno zostać wdrożone u kobiety w ciąży. Dzięki temu dziecko jest odpowiednio zabezpieczone w okresie porodu oraz właściwej profilaktyki lekowej noworodka. Dzięki takiej profilaktyce ryzyko zakażenia dziecka zmniejsza się z 25-30% do <1%. Dlatego wykonywanie testu w kierunku HIV jest takie ważne. [4]

Co czeka noworodka matki zakażonej HIV?

  • po narodzinach jak najszybciej zostanie obmyte,
  • wydzielina z górnych dróg oddechowych zostanie odessana,
  • zostanie pobrana krew w celu wykonania diagnostyki zakażenia HIV (Wczesną diagnostykę prowadzi jeden ośrodek Pracownia Diagnostyki Molekularnej Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie)
  • rozpocznie się profilaktyka zakażenia HIV poprzez włączenie leczenia lekami antyretrowirusowymi w ciągu pierwszych 6 godzin, a najpóźniej do 24 godzin od chwili narodzin,
  • nie będzie karmione piersią (jest zakaz).
  • Szczepienia: w ciągu pierwszych 24 godzin wykonuje się szczepienie przeciwko WZW B, a u matek HBsAg (+) łącznie z imunoglobuliną antyHBs (w ciągu 12 godzin).

    Bardzo ważne! Noworodki matek zakażonych HIV nie są szczepione BCG! Obowiązuje bezwzględne przeciwskazanie. Decyzja o tym szczepieniu zapada dopiero po wykluczeniu zakażenia HIV, wykonaniu próby tuberkulinowej i jest to decyzja pediatry. [5]
  • otrzyma odpowiednie leczenie lekami antyretrowirusowymi
  • stan dziecka jest monitorowany
  • dalsza opieka nad noworodkiem jest kontynuowana przez ośrodek referencyjny.

Przyszła mamo, czy Ty zrobiłaś to badanie?

Czy miałaś czas porozmawiać o HIV ze swoim partnerem?

Proszę wdróż w życie zasadę #mamczasrozmawiac

 

Odwiedź stronę kampanii: mamczasrozmawiac.aids.gov.pl

[1] Sprawozdanie merytoryczne z realizacji w 2017 r. Programu Polityki Zdrowotnej pn.: „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce na lata 2017 – 2021”; Opracowanie własne Krajowego Centrum ds. AIDS, agendy Ministra Zdrowia;

[2] Strona internetowa Krajowego Centrum ds. AIDS: https://aids.gov.pl/

[3] Strona internetowa kampanii Krajowego Centrum ds. AIDS pn. Jeden test. Dwa życia. Zrób test na HIV. Dla siebie i swojego dziecka

https://www.aids.gov.pl/kampanie/1test.2zycia/strefadlakobiet/matkaidzieckoahiv.html

https://aids.gov.pl/kampanie/1test.2zycia/index.html

[4] Zalecenia Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS 2017. Zasady opieki nad osobami zakażonymi HIV – wybrane zagadnienia: http://www.ptnaids.pl/images/pliki/zalecenia2017-FINAL.pdf

[5] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego o opiece nad zakażoną mamą i jej dzieckiem, w zakresie zapobiegania perinatalnej transmisji HIV z dnia 24.10.2008 r.

https://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9554/140686/file/Zapobieganie%20perinatalnej%20transmisji%20HIV%20(pa%C5%BAdziernik%202008).pdf

Dla zainteresowanych polecam uwadze Rekomendację Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego o opiece nad zakażoną mamą i jej dzieckiem, w zakresie zapobiegania perinatalnej transmisji HIV z dnia 24.10.2008 r.

https://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9554/140686/file/Zapobieganie%20perinatalnej%20transmisji%20HIV%20(pa%C5%BAdziernik%202008).pdf

Wybrane dla Ciebie

3 komentarze

  • Reply
    Marlena
    21-06-2018 at 08:41

    Bardzo dobry pouczający wpis. Badania robiłam przy obydwu ciążach. Dziękuje.Pozdrawiam i czekam na kolejne świetne wpisy.

  • Reply
    Agnieszka
    12-08-2018 at 09:06

    Dziękuję za ten tekst. Czas odczarowac HIV i aids, bo obecnie są to choroby przewlekłe, ale niekoniecznie śmiertelne. Marzę, by i w Polsce zapanowała moda na wymianę wyników jako element gry wstępnej.

    • Reply
      Położna Kasia
      28-10-2018 at 15:50

      Agnieszko dziękuję Ci za tak cenny komentarz! Mam nadzieję, że gra wstępna w postaci wymiany wyników badań będzie na porządku dziennym. Wszak to dbałość o nasze i partnera zdrowie.:)

    Napisz komentarz

    Zapraszam
    na darmowy kurs!

    Jestem położną i kurs stworzyłam z myślą o Tobie, przyszła mamo, żeby być Twoim przewodnikiem po narodzinach, karmieniu piersią i macierzyństwie.

    Kasia Płaza-Piekarzewska — Położna

    P.S. W każdej chwili możesz wypisać się z kursu.