Jak pielęgnować wcześniaka?

Nim przejdę do omówienia pielęgnacji wcześniaka, chciałam troszkę opowiedzieć o tym, jak różne są to dzieci i z czego te różnice wynikają. W bardzo skrótowy sposób można powiedzieć, że im krócej trwała ciąża, tym trudniejszy jest stan wcześniaka.

Bardzo ogólna definicja wcześniaka mówi o tym, że jest to dziecko urodzone przed 37. tygodniem ciąży. Jak wiemy, w życiu płodowym w każdym tygodniu następuje ogromny rozwój, dlatego dzieci przedwcześnie urodzone zostały podzielone na trzy grupy ze względu na czas narodzin:

1. Ekstremalnie skrajne wcześniaki – urodzone między 23. a 27. tygodniem ciąży. Ich stan jest ciężki, a każdy dzień jest na wagę złota.
2. Skrajne wcześniaki – urodzone między 28. a 31. tygodniem ciąży.
3. Średnie wcześniaki – urodzone między 32. do 36. tygodnia ciąży.

Stan zdrowia wcześniaka będzie zależeć od tego, w którym tygodniu ciąży się urodzi. Dodatkowe czynniki, które mają znaczenie to np. czy dziecko urodzi się z infekcją, bądź wadą wrodzoną. Czasami są to dzieci, które urodziły się “zdrowe”, tylko zbyt wcześnie – potrzebują do życia ciepła, jedzenia i prawidłowej opieki, rosną w inkubatorze pod cieplarką, później w łóżeczku i wychodzą do domu.

Mleko mamy jest lekiem dla każdego wcześniaka. Jeśli mama nie może odciągnąć pokarmu, pokarm pozyskuje się od dawczyni z Banku Mleka Kobiecego.

Wcześniej przybliżyłam Wam podział wcześniaków ze względu na czas trwania ciąży. Kolejny podział wynika z masy ciała urodzonego dziecka. Tutaj przyjmujemy następujące kryteria:

1. Ekstremalnie mała urodzeniowa masa ciała (ELBW) <1000 g
2. Bardzo mała masa urodzeniowa (VLBW) <1500 g
3. Mała urodzeniowa masa ciała (LBW) < 2500 g

Powiedziałam o różnicach z uwagi na to, że każde z tych dzieci rozpocznie w innym momencie swój start. Od ich stanu będzie zależeć to, jak szybko i aktywnie w opiekę nad wcześniakiem będą mogli zostać włączeni rodzice.

Mając te informacje możemy śmiało wrócić do pielęgnacji wcześniaka.

Przestrzeganie zasad higieny na oddziale oraz w domu przez rodziców wcześniaków

Przed podejściem do wcześniaka należy umyć ręce. W szpitalu oprócz płynu do mycia rąk jest płyn do dezynfekcji, którego także należy użyć.

Dodatkowo, jeśli rodzice przychodzą z zewnątrz, powinni założyć ubranie ochronne – najczęściej jest to flizelinowy zielony fartuch. Osoby przeziębione, obowiązkowo nakładają maseczkę.

Pielęgnacja skóry dzieci urodzonych przedwcześnie

Rodzice wcześniaków na ciele swojego dziecka mogą zaobserwować białą maź, która przypomina gęsty krem, nierówno rozprowadzony po skórze. Wygląda to tak, jakby osoba smarująca ciało dziecka tym kremem, nie żałowała go. Ważne jest utrzymanie mazi płodowej do czasu, aż sama się nie wchłonie, dlatego jej się nie zmywa. Bezpośrednio po narodzinach skóra dziecka jest tylko delikatnie osuszana, tak by maź została na ciele dziecka.
Warto powiedzieć kilka słów o dobroczynnym działaniu mazi płodowej. W życiu wewnątrzmacicznym spełnia funkcję ochronną przed wodami płodowymi, nawilża skórę, ułatwia wykonywanie ruchów, a także chroni przed zakażeniami.

Na oddziale stosowane są różne metody kąpieli dziecka, której wprowadzenie również zależy od stanu zdrowia dziecka.

Rodzice biorący udział w pielęgnacji dzieci, zobaczą, że ich pociechy są przemywane. W zależności od stanu, dzieci są obmywane w inkubatorze, bądź myte w małych miseczkach przy łóżeczkach, czasami w umywalce. Wynika to z topografii sali, jej wyposażenia, a przede wszystkim kondycji dziecka.

 

Pielęgnacja pępka u wcześniaka

Na oddziale pielęgnacją kikuta pępowiny (potocznie pępka) zajmuje się personel medyczny.

Jeśli w trakcie pobytu w szpitalu pępek nie odpadnie, należy o niego odpowiednio dbać po wyjściu do domu. Przy każdej zmianie pieluszki trzeba sprawdzić, czy wokół pępka zbiera się wydzielina. Jeśli tak się dzieje, od razu należy go przemywać, jeśli nie, to choć raz dziennie trzeba go przemyć wodą z mydłem i wytrzeć do sucha. Zasada jest taka, że kikut pępowiny powinien być czysty i suchy.

Jak pielęgnować pępek wcześniaka?

Należy zanurzyć gazik w wodzie z mydłem, wyżąć go, następnie ruchami wygarniającymi przetrzeć kikut pępowiny. Jeśli zajdzie konieczność powinniśmy powtórzyć czynność, a następnie suchym gazikiem wytrzeć pępek do sucha. Pępek można umyć przy okazji w czasie kąpieli. Należy pamiętać, żeby po kąpieli wytrzeć go do sucha.

Jak rodzice wcześniaka przyjmują informację o tym, że mogą przewinąć swoje dziecko?

„(…) pierwsze co zrobiłam po usłyszeniu słów „może przebrać Pani swojego synka” – popłakałam się. Nigdy przy nim nie płakałam, bo nie chciałam żeby czuł ode mnie smutek, ale wtedy płakałam ze szczęścia. Pierwszy raz od Jego narodzin poczułam się prawdziwą jego mamą, bo mogłam go dotknąć i przebrać tak, jak wszystkie inne. Niby mała rzecz, a rodziców tak skrajnych wcześniaków niesamowicie cieszy”.

Prawidłowa zmiana pieluszki i dbanie o okolice intymne

Myślę, że jednym z pierwszych zabiegów, jaki wykonują rodzice, jest przewinięcie dziecka. Potrzebna będzie do tego pieluszka, miseczka z wodą i dużymi płatkami do przemycia okolicy intymnej, bądź nawilżone chusteczki (warto sprawdzać skład chusteczek) oraz preparat natłuszczający okolice intymne.

Przy okazji pielęgnacji zdradzę, że pieluszki są najczęściej jedyną garderobą dziecka. Ewentualnie bardzo malutkie wcześniaki są jeszcze otulone specjalnym workiem, by zapewnić im jak najlepszy komfort.

O zaopatrzenie oddziałów neonatologicznych w specjalne pieluszki dla wcześniaków dba marka Pampers, która ujęła mnie ogromnie swoją pracowitością. Sztab ludzi przez 3 lata opracowywał najmniejsze, najcudowniejsze pieluszki na świecie. Od listopada zeszłego roku są one przekazywane do szpitali z Oddziałami Intensywnej Terapii Noworodka w całej Polsce.

Pieluszki Pampers Preemie Protection występują w trzech rozmiarach:

P1 – dla maluszków o masie poniżej 2300 gramów,
P2 – dla wcześniaków o masie poniżej 1800 gramów,
P3 – dla dzieci o masie poniżej 800 gramów.

Wracając do przewijania, warto najpierw podpatrzeć, jak zmianę pieluszki wykonuje położna/pielęgniarka, a później spróbować samemu.

Jak wykonać pielęgnację okolic intymnych u dziewczynek urodzonych przedwcześnie?

U dziewczynek okolice intymne myjemy od góry, czyli od wzgórka łonowego w dół w stronę odbytu. (Ruch myjący wykonujemy raz. Już nie wracamy! Jeśli jest potrzeba, aby przemyć dziecko raz jeszcze, to trzeba wziąć nowy płatek bądź chusteczkę i powtórzyć czynność.) Należy to robić bardzo delikatnie.

Jak wykonać pielęgnację okolic intymnych u chłopców urodzonych przedwcześnie?

U chłopców dokładnie wycieramy okolice intymne pamiętając, by zajrzeć również pod mosznę.

Podczas przewijania NIGDY nie chwytajcie dziecka za nogi i nie podnoście do góry, można ewentualnie unosić je podkładając dłoń pod pupkę, bądź obracać na boczki. Jeśli na oddziale jest fizjoterapeuta, warto poprosić, by pokazał, jak prawidłowo to wykonywać.

Jedna z czytelniczek napisała do mnie:
“Pamiętam, że byłam przerażona, jak pierwszy raz przewracałam małą z brzuszka na plecki. Kąpiel też okazała się trudna. Z wcześniaczkiem trzeba być delikatnym i mocno go trzymać. W szkole rodzenia się tego nie nauczyłam.

Tak. Mała nie mogłaby swobodnie się ruszać, gdyby nie te pieluszki. Były znacznie mniejsze niż jedynki, których używałam potem w domu.”

W jakie czynności pielęgnacyjne rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie są włączani?

(oczywiście, jeśli stan dziecka na to pozwala)

• przewijanie dziecka,
• układanie wcześniaka w gniazdku lub rogalu,
• kąpiel dziecka,
• karmienie,
• kangurowanie.
• Co jeszcze byście dopisali?

Napiszcie w komentarzu, jak wspominacie pierwsze czynności pielęgnacyjne? Może macie rady dla rodziców wcześniaków?

Partnerem cyklu wpisów o wcześniakach jest marka Pampers.