W wielu filmowych scenach narodzin możemy zaobserwować jak noworodek jest kładziony na klatce piersiowej świeżo upieczonej mamy. Nie jest to tylko ładna scena tulenia! Kangurowanie, bo to o nim mowa, pozwala na budowanie relacji oraz ma wiele innych korzyści dowiedzionych naukowo. Czasami w przypadku wcześniaków, na upragniony kontakt skóra do skóry trzeba poczekać. Warto jednak rozpocząć kangurowanie, gdy tylko jest to możliwe.
Kiedy zrodziła się idea kangurowania?
Koncepcja kangurowania (skrót KMC Kangaroo Mother Care) zrodziła się w Kolumbii w 1978 roku. Jej ojcem jest doktor Edgar Rey Sanabria. WHO rekomenduje tę metodę od 2003 roku i zaleca ją zarówno wcześniakom jak i noworodkom urodzonym o czasie. (1,3)
Na czym polega kangurowanie?
Kangurowanie to kontakt skóra do skóry tuż po narodzinach dziecka. Kiedy zaraz po narodzinach dziecko ląduje na brzuszku mamy, jest osuszane, przykrywane kocykiem i spędza na klatce piersiowej mamy swoje pierwsze dwie godziny życia. Tak to przebiega zakładając, że wszystko jest w porządku z mamą i dzieckiem.
Warto pamiętać, że ten kontakt skóra do skóry możemy odtworzyć w dowolnym momencie życia dziecka. Często kobiety, które rodzą wcześniaka w pierwszej chwili nie mogą go przytulić, dotknąć, a co dopiero mówić o nieprzerwanym kontakcie skóra do skóry. Gdy rodzi się wcześniak, w zależności od tygodnia ciąży w którym się urodził oraz stanu zdrowia, może on wymagać specjalistycznej opieki już od pierwszych minut życia. Na kangurowanie przyjdzie odpowiedni moment później.
W jaki sposób kangurować wcześniaka? (2)
- Wybór osoby do kangurowania
Osoba, która kanguruje przede wszystkim powinna być zdrowa. Jeśli jest podejrzenie, że ma infekcję lub chorobę, którą może zarazić dziecko, nie może być kangurem. Ważne jest także to, aby na klatce piersiowej nie występowały zmiany skórne.
Kangurować dziecko może matka, ojciec lub rodzeństwo. Natomiast w warunkach szpitalnych jest to zazwyczaj mama lub tata. (3)
- Ocena stanu emocjonalnego, gotowości opiekuna do kangurowania dziecka Rodzice mogą być bardzo przejęci całą sytuacją wynikającą z szybszych narodzin. W pierwszej kolejności powinni zadbać o siebie. Tutaj pomocna może być rozmowa z psychologiem. Zestresowani rodzice nie powinni rozpoczynać kangurowania. Dzieci bardzo czują stany emocjonalne swoich rodziców, więc dla komfortu malucha rodzice powinni być spokojni. (3)
- Planowanie pory kangurowania
Oddział intensywnej terapii noworodka czy patologii noworodka ma swój rytm pracy. Z góry zaplanowane są pory karmienia dzieci, podawania leków i wykonywania zabiegów. Pory kangurowania należy zaplanować tak, aby nie kolidowały z innymi stałymi czynnościami. (Jeśli stan dziecka uniemożliwia kangurowanie, to wtedy rodzice mogą tylko włożyć rękę do inkubatora. Delikatnie głaszczą ciało swojego dziecka. Bywa, że taki czas trwa kilka dni, kilkanaśnie dni, a nawet tygodni.)
- Co się przyda?
– Czapeczka
– Miękki ciepły kocyk do okrycia maluszka, który jest w pieluszce
– Wygodny fotel dla opiekuna Spotkałam się z sytuacjami, w których rodzice kangurowali swoje dzieci na niewygodnych krzesłach. Najważniejsza była możliwość spędzenia czasu z dzieckiem i pobycia z nim w tak bliskim kontakcie. Wygodny fotel bardzo poprawia komfort rodzica, który kanguruje dziecko. Mamy wcześniaków są w połogu i ich ciało też wymaga zaopiekowania się, dlatego jeśli jest możliwość skorzystania z wygodnego fotela, to warto z niej skorzystać.
– Pozycja dziecka kangurowanego. Wcześniaka układamy na gołej klatce piersiowej opiekuna w pozycji tzw. “żabki”. Główka dziecka powinna być skierowana w stronę opiekuna, nosek powinien być wolny. Ułożenie maleństwa powinno zapobiegać obstrukcyjnemu bezdechowi (u wcześniaków bezdechy wynikają z niedojrzałości układu oddechowego lub ułożenia dziecka, np. główka przygięta zbytnio dla klatki piersiowej). (4) Ważne jest też, żeby wszystkie kabelki i rurki nie były poskręcane. O to dba osoba z personelu medycznego, która pomaga we właściwym ułożeniu wcześniaka na klatce piersiowej opiekuna. Następnie dziecko jest przykrywane ciepłym kocykiem. Dostępne są specjalne koszule, które wspomagają kangurowanie – mają rozpięcie, które ułatwia wsunięcie dziecka pod materiał.
Ciekawostka!
Temperatura klatki piersiowej u osoby kangurującej jest o kilka stopni wyższa niż normalnie. W ten sposób ciało osoby dorosłej dostosowuje się do sytuacji kangurowania dziecka by zapewnić jemu komfort.
Fotografia marki Pampers
Ile czasu powinno trwać kangurowanie?
Optymalnie kangurowanie powinno rozpocząć się tak szybko, jak jest to tylko możliwe. Kontakt skóra do skóry powinien trwać 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. (4) Żeby jednak to mogło mieć miejsce, potrzebne jest przeorganizowanie warunków szpitalnych. Dlatego obecnie dzieci są kangurowane tak długo i tak często, jak to jest tylko możliwe. (3) Tak jak wcześniej wspomniałam, w realiach szpitala najczęściej z góry planuje się czas, w którym dziecko jest kangurowane.
Jakie są korzyści z kangurowania dziecka?
- sprzyja tworzeniu się więzi między dzieckiem a rodzicem,
- reguluje się temperatura ciała dziecka,
- mniej płaczu,
- lepsza jakość snu,
- mniejsza liczba bezdechów,
- lepszy rozwój mózgu,
- mniej zakażeń szpitalnych,
- lepiej przybiera na wadze,
- czynność serca jest bardziej stabilna,
- mniejsza liczba dni spędzonych w szpitalu, (3)
- mniejsze odczucie bólu, (5)
- istotne jest dla prawidłowych parametrów życiowych wcześniaka. (6)
Z badań opublikowanych w publikacji WHO(7) wynika, że kangurowanie znacznie zmniejsza śmiertelność u wcześniaków.
Jakie są korzyści dla matki i innych osób, które kangurują dziecko?
- zmniejsza się niepokój i stres
- u mamy zwiększa się produkcja pokarmu w piersiach (szczególnie ma to znaczenie u kobiet, których dzieci urodziły się przedwcześnie i są podłączone do urządzeń wspomagających oddychanie)
- zmniejszona liczba wystąpienia epizodów depresji poporodowej (8)
- sprzyja tworzeniu się więzi między wcześniakiem a opiekunami
- zachodzi więcej interakcji, kontaktu między matką a kangurowanym wcześniakiem (10)
- wzrasta pewność siebie,
- obniża się poziom stresu
- rodzice szybciej odczytują potrzeby dziecka analizując jego zachowanie
- lepiej śpią
- zmniejsza się poczucie winy
Ciekawostka!
Zaobserwowano, że jeśli w trakcie np. szczepienia dziecko jest w kontakcie skóra do skóry (czyli kangurowania), to płacze krócej. (9)
Ciekawostka! Kangurowanie może być pomocne w przypadku pojawienia się kolki, działa także u starszych dzieci. Warto pamiętać, żeby dziecko rozebrać do pieluszki i położyć je na gołą klatkę piersiową. Mogę zdradzić, że ten sposób przetestowałam też u swojej córeczki i się sprawdził.
Jakie mogą być powikłania dotyczące kangurowania wcześniaka?
- rozintubowanie dziecka
- przemieszczenie się kaniul żylnych i tętniczych (wenflon) poza miejsce wkłucia
- poczucie winy, jeśli stan dziecka się pogorszy w trakcie kangurowania (3)
Powyższe możliwe (ale wcale nie nieuniknione) powikłania nie powinny przesłonić korzyści z kontaktu skóra do skóry. Jeśli tylko zdrowie (zarówno dziecka jak i rodziców) pozwala, to zdecydowanie warto. Poza tym kangurowanie odbywa się zawsze pod okiem personelu medycznego, który pomaga przy układaniu maluszka na klatce piersiowej opiekuna oraz odkładaniu do inkubatora.
Czy kanguruje się tylko wcześniaki?
Kanguruje się wcześniaki, ale nie tylko. Niemowlaki i małe dzieci jak najbardziej też warto kangurować.
Fotografia marki Pampers
O kangurowaniu z perspektywy mamy wcześniaka
“O tym jak ważny jest pierwszy dotyk, kontakt skóra do skóry wiedzieliśmy już przed ciążą.
Oboje bardzo dużo czytaliśmy i mieliśmy nadzieję na nieprzerwane dwie godziny tulenia ciałka do ciałka zaraz po porodzie. Niestety, życie weryfikuje wiele rzeczy i kangurowanie było jedna z nich. Urodziłam w 30 tygodniu ciąży. Był przy mnie Mąż i położna, ale w głębi ducha wiedziałam, że za ścianką czekają już pielęgniarki z inkubatorem, lekarz neonatolog, ginekolog i anestezjolog. Wszyscy czuwali nad bezpiecznym przebiegiem przedwczesnego porodu naturalnego. Udało się i urodziłam naturalnie, jedno z marzeń spełnione, teraz tylko kangurowanie i… Rozczarowanie. Syn leżał na moim brzuszku około 2 minut. To był czas kiedy Mąż przeciął pępowinę, a lekarze sprawdzali pierwsze odruchy i czynności życiowe. Po tym czasie Syn został zabrany. Przez pierwszy tydzień kangurowanie ze względów bezpieczeństwa było utrudnione, dotykaliśmy Antosia jedynie wkładając ręce w inkubator. Po tygodniu pierwszy raz mogłam przytulić Maluszka. Oprócz silnych emocji, morza oksytocyny, adrenaliny i łez od tego momentu towarzyszyła nam poprawa stanu zdrowia i przybieranie na wadze. Od tej pory, jeśli nic się nie działo mogłam tulić Syna codziennie początkowo po godzinie później około 2 (Dzieci były karmione, przewijane i pielęgnowane co 3 godziny więc wydłużenie czasu było niemożliwe). Tatuś natomiast przytulił Synka na pierwszy miesiąc życia Antosia. Pamiętam ten moment kiedy napisał mi, siedzącej na korytarzu pod oddziałem, że właśnie odłożył z rąk Maluszka, że to taka krucha istota. Po tym dniu Synek był tulony naprzemiennie przez Mamę i Tatę dzięki czemu kilka dni później przeszedł na łóżeczko i po 5 tygodniach spędzonych w szpitalu mogliśmy wyjść do domu. W domu kontynuowaliśmy kangurowanie, takie porządne, jak powinno być od samego początku, skóra do skóry, przez pierwsze 4 miesiące życia Antosia. Dodatkowo budowaliśmy więź poprzez masaż Shanatali i chustonoszenie.
Mimo wcześniactwa i rozdzielenia z rodzicami (przez ten czas kiedy Antoś był w szpitalu ja byłam wypisana do domu) przez kangurowanie i masaże udało nam się zbudować ogromną więź. “
Czytelniczka Sandra
Pisownia oryginalna
Partnerem cyklu wpisów o wcześniakach jest marka Pampers, która od ponad roku bezpłatnie przekazuje najmniejsze pieluszki Pampers Preemie Protection do szpitali na oddziały neonatologiczne na terenie całej Polski.
(1) http://www.kangaroomothercare.com/home.aspx
(2) https://www.who.int/elena/titles/kangaroo_care_infants/en/
(3) Janusz Świetlicki “Neonatologia i opieka nad noworodkiem” 2017, str. 340-341
(4) http://www.ptmp.com.pl/png/png5z1_2012/PNG51-3-Stodolak.pdf
(5) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17869557
(6) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30344873
(8) Dalbye R., Calais E., Berg M. (2011) Mothers’ experiences of skin-to-skin care of healthy full-term newborns – a pheno- menology study. Sexual & Reprod. Healthcare 2(3): 107-111.
(10) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28977331
Brak komentarzy