Wcześniak w hamaku, czy to możliwe?

– Co warto wiedzieć o wcześniactwie?

Dzisiejszy temat to zbiór ważnych informacji dotyczących wcześniaków, czyli dzieci urodzonych po 22 tygodniu ciąży, a przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży. Na początku chciałam Ci zdradzić najczęstsze przyczyny przedwczesnych narodzin.

Najczęstsze przyczyny narodzin wcześniaków to:

• Niewydolność szyjki macicy,
• Zakażenie wewnątrzmaciczne,
• Nieprawidłowości łożyska i pępowiny,
• Wady rozwojowe płodu,
• Przedwczesne odpływanie wód płodowych,
• Ciąże mnogie. (1)

Co jeszcze wpływa na długość trwania ciąży? Na moim Instagramie w InstaStories podzieliłam się z obserwującymi listą najczęstszych czynników sprzyjających porodom przedwczesnym i otrzymałam od nich bardzo duży odzew. Lista wywarła ogromne poruszenie.

 

Najważniejsze czynniki społeczne, które mogą przyczynić się do porodu przedwczesnego:

• Wiek matki – poniżej 16 lat bądź powyżej 35 lat,
• Praca powyżej 40 godzin tygodniowo,
• Praca w szkodliwych warunkach,
• Brak ubezpieczenia zdrowotnego,
• Ograniczony dostęp do placówek zdrowotnych,
• Brak wsparcia ze strony partnera/ rodziny. (2)

Zatrzymam się jeszcze na chwilę przy pracy, ponieważ często można usłyszeć hasło: “ciąża to nie choroba”. W książce prof. Jerzego Szczapy “Neonatologia” znalazłam bardzo interesujący fragment:
“Udowodniono, że kobieta pracująca powyżej 45 godzin tygodniowo ma blisko 3-krotnie wyższe ryzyko porodu przedwczesnego niż kobieta pracująca mniej niż 40 godzin tygodniowo.”(2)

Reasumując, kobiety w ciąży powinny dbać o to, żeby się nie przepracowywać.

Jeszcze jedna ważna informacja!
Wiek ciążowy liczymy w tygodniach ciąży. Błędem jest mówienie – „urodziłam w 7 miesiącu”, czy też liczenie ciąży w miesiącach. Dla rozwoju płodu każdy tydzień ciąży jest na wagę złota. Pamiętaj, że czas trwania ciąży poprawnie liczy się w tygodniach.

Kolejna ważna wiadomość. Co przyczyniło się do zmniejszenia umieralności niemowląt w latach 90. oraz co wpłynęło korzystnie na statystyki w przyszłości:

• Wprowadzenie trójstopniowej opieki perinatalnej – obecnie występują III stopnie referencyjności szpitali. Pierwszy stopień zakłada opiekę nad kobietą w ciąży fizjologicznej, w trakcie porodu oraz połogu bez komplikacji. Zdrowy noworodek otoczony jest opieką personelu. W przypadku trudności, gdy jest taka konieczność, następuje przeniesienie do szpitala o wyższym stopniu referencyjności. II stopień referencyjności ma szpital z zapleczem w postaci oddziału patologii noworodka, ale bez oddziału intensywnej terapii noworodka. W nim opieką zostają otoczone kobiety, których ciąża jest zagrożona w średnim stopniu. Tutaj leczeniu podlegają noworodki średnio chore. III stopień referencyjności ma szpital, w którym znajdują się wszystkie wymienione wcześniej oddziały. Najczęściej w tym szpitalu rodzą kobiety, których ciąża jest zagrożona lub, gdy ich ciąży towarzyszą choroby. W szpitalach o III stopniu referencyjności rodzą się dzieci poniżej 32 tygodnia ciąży.
• Zastosowanie profilaktyki sterydoterapii w celu wytworzenia surfaktantu – w życiu płodowym płuca wypełnione są płynem płucnym. Wraz ze zbliżającym się terminem porodu pęcherzyki płucne przygotowują się do warunków zewnętrznych. Do dojrzewania pęcherzyków płucnych niezbędny jest surfaktant, który zapobiega ich zapadaniu się. W przypadku, gdy poród może rozpocząć się przedwcześnie, czasu jest zbyt mało, żeby wytworzył się naturalnie. Remedium na tę sytuację jest wprowadzenie u kobiet w zagrożonej ciąży profilaktyki glikokortykosteroidów (przyspieszają dojrzewanie płuc).
• Szybki rozwój gałęzi medycyny jaką jest neonatologia, która wspiera rozwój wcześniaka [2].

Kilka ważnych informacji dotyczących badań lekarskich wcześniaka i noworodka

Nerw wzrokowy – u noworodka donoszonego jesteśmy w stanie zaobserwować wodzenie wzrokiem za przedmiotami o kontrastowych kolorach. Widoczna jest również reakcja źrenic na światło. Brak reakcji będzie widoczny u wcześniaków urodzonych przed 28. tygodniem ciąży, a między 28. a 32. tygodniem będzie można zaobserwować bardzo leniwą reakcję. [2]

Objaw oczu lalek – zaobserwować można poprzez powolne obracanie głowy dziecka raz w prawo raz w lewo jak oczy podążają w stronę przeciwną niż głowa. Objaw ten występuje u wcześniaków między 24. a 25. tygodniem ciąży, a zanika w połowie 2. miesiąca życia. [2]

Odruch szukania – dzieci instynktownie, gdy doświadczą drażnienia kącika ust obracają się w daną stronę, po której są drażnione. W pełni ten odruch rozwija się po 34. tygodniu ciąży, a w połowie 3. miesiąca obserwuje się jego wygaszenie.[2]

Odruch Morro – inaczej przestrachu obserwuje się u dzieci, gdy pojawi się z zewnątrz nagły hałas, wstrząs. Obserwuje się odwiedzenie rąk do góry i prostowania rączek, a następnie ich składanie. Wygląda jakby dziecko się obejmowało. Częściowo ten odruch można zaobserwować ok. 24.-26. tygodnia ciąży bez fazy obejmowania. Wygaszenie odruchu Morro obserwuje się między 5. a 6. miesiącem życia.[2]

Odruchy chwytne ręki i stopy – gdy osoba badająca uciśnie wewnętrzną stronę dłoni albo stopy, można zaobserwować zgięcie palców, a co za tym idzie objęcie palca badającej osoby. Ten odruch zauważyć można już u wcześniaków urodzonych w 28. tygodniu ciąży. Natomiast w pełni odruch widoczny jest u dzieci, które przyszły na świat o czasie. Odruch chwytny ręki wygasza się pod koniec 6. miesiąca życia, a odruch chwytny stopy między 6. a 12. miesiącem życia. [2]

 

Odruch ssania – rozwija się po 34. tygodniu ciąży. W połowie 3. miesiąca obserwuje się wygaszenie odruchu ssania. Przy okazji zatrzymam się na chwilę przy pobieraniu pokarmu przez wcześniaki. Niektóre dzieci urodzone przedwcześnie, na początku mają trudności z pobieranie mleka mamy bezpośrednio z piersi. Istotne jest, aby mama wiedziała w jaki sposób może odciągnąć pokarm, żeby dziecko w pierwszej kolejności otrzymało jej mleko. Sposób karmienia będzie dostosowany do stanu zdrowia dziecka.

Charakterystyczne cechy w wyglądzie wcześniaka

Zarośnięte powieki – obserwuje się w 3. miesiącu życia płodowego, dlatego u części dzieci urodzonych przedwcześnie można zaobserwować tą przypadłość. Otwieranie powiek obserwuje się między 26. a 30. tygodniem ciąży. [2]

Narządy męskie – w worku mosznowym zstępowanie jąder obserwuje się po 28. tygodniu ciąży. Około 37 tygodnia ciąży wyczuwalne są jądra w mosznie. [2]

Naczyniaki – tzw. truskawkowe. Można je często zaobserwować u noworodków. Najczęściej pojawiają się w obrębie głowy i szyi. Co ciekawe, częściej pojawiają się u dziewczynek i wcześniaków, które ważą poniżej 1500 g. [1] Po urodzeniu można je zaobserwować jako delikatne odbarwienia np. w okolicy potylicy. (Można spotkać się z nazwą uszczypnięcie bociana bądź bociani znak, natomiast jeśli takie odbarwienie obserwujemy w okolicy powieki to pocałunek anioła. Niektóre z nich znikają, inne wymagają obserwacji i dalszego postępowania.

Maź płodowa – im wcześniej się urodzi wcześniak, tym więcej ma mazi płodowej oraz meszka płodowego. W skład mazi płodowej wchodzi 80% wody, 10% białka i 10% lipidów. W okresie prenatalnym maź płodowa stanowi ochronę w stosunku do drażliwych wód płodowych. Jej zadaniem jest ułatwienie poruszania się w wodzie. Stanowi też barierę ochronną skóry przed ewentualnym zakażeniem. Im dłużej trwa ciąża, tym płód ma coraz mniej mazi płodowej. [4]

“Objaw Arlekina” – pojawia się czasami u wcześniaków w pozycji leżącej. Dolne części ciała są czerwone, a górne partie ciała są blade. Żeby objaw minął wystarczy zmienić pozycję dziecka.

Ważne informacje dotyczące skóry wcześniaka

Im wcześniej urodzi się wcześniak, tym jego skóra sprawia wrażenie bardziej delikatnej. Jeśli dziecko urodzi się przed ukończeniem 34. tygodnia ciąży, to mówimy o skórze nie dojrzałej, która jest bardzo podatna na uszkodzenia. Obserwuje się, że w ciągu 2 do 3 tygodni naskórek wcześniaka zaczyna przypominać naskórek dziecka urodzonego o czasie. [4]

Których składników znajdziemy więcej w mleku mamy wcześniaka?

U kobiet, które urodziły przedwcześnie w pokarmie znajdzie się więcej składników biologicznie czynnych, czyli odżywczych, przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych. Tych substancji będzie tym więcej, im wcześniej urodzi się wcześniak. Pokarm kobiecy będzie się różnić składem w zależności od tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko. Mleko mamy dostosowuje się do indywidualnych potrzeb dziecka. Warto wiedzieć, że w szpitalach został wprowadzony program wczesnej stymulacji laktacji [5]. Jego zadaniem jest wspieranie kobiet w laktacji, a wcześniakom zapewnienie w pierwszej kolejności pokarmu mamy. Na początku zarówno wcześniak jak i donoszony noworodek potrzebują niewiele pokarmu i to jest całkowicie naturalne.

Czym jest wzmacniacz pokarmu kobiecego?

Jeśli jesteś mamą wcześniaka, mogłaś spotkać się z zaleceniem dodawania do swojego pokarmu preparatu “wzmacniacz pokarmu kobiecego”. Najczęściej to zalecenie dotyczy dzieci urodzonych poniżej 32. tygodnia o masie ciała niższej niż 1500 g. W przypadku najmniejszych dzieci, pokarm mamy uzupełnia się optymalną ilością białka, która jest wyliczana w każdym przypadku indywidualnie. [4]

Jaki kolor jest symbolem wcześniaków?

Kolor fioletowy jest kolorem wcześniaków. Dlatego 17 listopada w Światowy Dzień Wcześniaka mamy okazję obserwować znane budynki podświetlone na ten kolor. Fiolet w psychologii kolorów ma właściwości łagodzenia stresu, wyciszenia i ukojenia. Myślę, że to wszystko jest niezwykle potrzebne wcześniakom.

Jak liczymy wiek skorygowany dziecka?

Myślę, że to zainteresuje nie jedną osobę. Wg definicji zawartej w książce “Neonatologia” prof. Jerzego Szczapy to:
Wiek skorygowany = wiek metrykalny – brakujące tygodnie do terminu porodu [2].

Do kiedy należy posługiwać się wiekiem skorygowanym?

Rozwój wcześniaków kontrolowany jest do 2. roku życia. O wieku skorygowanym mówimy do plus minus 18. miesiąca życia dziecka. Natomiast trzeba mieć na uwadze indywidualną sytuację zdrowotną każdego dziecka. [2]

 

W którym miejscu wcześniak odczuwa mniej bólu?

Dzieci urodzone przedwcześnie doświadczają licznych zabiegów np. zakładania wenflonu. Okazuje się, że na kończynach górnych odczuwają mniej bólu niż na kończynach dolnych.

Co to jest bezdech i jak jemu zapobiec?

Definicja bezdechu to przerwa w oddychaniu trwająca 20 sekund. Czynność serca zwalnia poniżej 80 uderzeń na minutę, obserwuje się bladość oraz obniżone ciśnienia krwi. Występuje u 50% wcześniaków, których masa ciała wynosi poniżej 1500 g. Aby temu zapobiec, wcześniakom narażonym na bezdechy podaje się cytrynian kofeiny. Można w żarcie powiedzieć, że otrzymują takie małe espresso. [2]

Czy wiesz, że hamak można zamontować w inkubatorze?

Wszystko zaczęło się w Kolumbii, to tam pediatrzy wprowadzili technikę “terapia hamakowa” dla wcześniaków. Co jest w niej niezwykłe? Hamaki sprawiają, że wcześniaki śpią dłużej, a to jest korzystne dla ich rozwoju. Hamak montuje się do wnętrza inkubatora, a następnie wkłada się do niego wcześniaka. [6]

Poznaj ZNANE wcześniaki 🙂

Być może właśnie w Twoim dziecku ukryty jest geniusz. Nigdy tego nie wiemy. Gdy przyjrzymy się biografii znanych osób, często spotkamy nieszablonowe ciekawostki z ich życia.

Wcześniakami byli:

• Albert Einstein, który jest laureatem nagrody Nobla.
• Isaac Newton, który opracował trzy zasady dynamiki. Z pewnością są Ci znane ze szkoły.
• Stevie Wonder urodził się jako wcześniak, utracił wzrok. To nie przeszkodziło mu w zostaniu cenionym piosenkarzem, kompozytorem, producentem.

A Ty kogo znasz, kto urodził się przedwcześnie?

Partnerem cyklu wpisów o wcześniakach jest marka Pampers, która od ponad roku bezpłatnie przekazuje najmniejsze pieluszki Pampers Preemie Protection do szpitali na oddziały neonatologiczne na terenie całej Polski.

[1] “Neonatologia” Barbara Królak- Olejnik
[2] “Neonatologia” Jerzy Szczapa
[3] “Neonatologia” Tom 2, Janusz Świetlicki
[4] “Neonatologia” Tom 1, Janusz Świetlicki
[5] http://www.kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/wczesna_stymulacja.pdf
[6] https://www.whamaku.pl/blog/terapia-hamakowa-dla-wczesniakow-31.html-b31