Wcześniak

Wcześniak wychodzi do domu, o czym warto pamiętać

Podczas pracy w szpitalu miałam możliwość poznać wielu rodziców wcześniaków. Spotykałam ich na oddziale położniczym, oddziale intensywnej terapii, patologii noworodka i poradni neonatologicznej. Dlatego tekst przeplatam swoimi spostrzeżeniami z pracy i informacjami od czytelniczek.

Co czują rodzice wcześniaków?

Kiedy rodzi się dziecko przedwcześnie rodzice drżą o jego zdrowie. Oto znaleźli się w nowej sytuacji. Muszą ochłonąć i zaakceptować fakt, że etap oczekiwań się skończył, a ich dziecko przyszło już na świat. Często to przyjście jest bardzo szybkie, czasami z przelotnym przywitaniem się z mamą (na chwilę dziecko przytulane jest do policzka mamy) tuż po narodzinach. Brakuje kontaktu skóra do skóry jaki ma miejsce u zdrowych donoszonych dzieci. Najczęściej ten początek rodzicielstwa jest zaskoczeniem i dość trudnym momentem w ich życiu. Dom nie jest przygotowany na przyjście dziecka, łóżeczko nie jest zamówione, torba do szpitala nie była spakowana, sesja ciążowa nie była zrobiona. I choć większość z tych rzeczy jest mało istotna, to zaprząta głowę. Długość pobytu w szpitalu zależy od tego, w którym tygodniu ciąży wcześniak przyszedł na świat i czy jest dodatkowo obciążony współistniejącymi infekcjami czy chorobami.

Najlepiej opisują to słowa mojej czytelniczki:

“U nas poczatki byly ciezkie.. .Dawidek jest wcześniakiem. Urodził się 6 tygodni wcześniej. I oprócz uczucia ogromnego strachu, płaczu itp. Czułam i w sumie nadal czuję się odarta z wielu pięknych chwil. Nie wiem jak to jest mieć wielki brzuch, ledwo chodzić (śmiech z łzami), ale przede wszystkim nie wiem jak to jest urodzić i dostać dziecko na siebie.. Wyobrażam sobie tylko, że to coś cudownego i tak strasznie mi przykro, że nie mogliśmy tego doświadczyć 🙁
Jeszcze w książeczce mam wpisane, że nie było kontaktu skóra do skóry, bo pojechał na patologie. Po mojej cesarce usłyszałam tylko: proszę odwrócić głowę w prawo, jedzie Dawidek.. nie wiem też jak to jest od początku zajmować się swoim maluchem, bo przez miesiąc był w szpitalu.. Nawet jak to pisze to mam łzy w oczach. Czuje się obdarta z tych wszystkich przeżyć. Z tych ważnych chwil.

Ale jak na niego patrzę to mnie taka miłość ogarnia, że czasem zdarza mi się rozpłakać ze wzruszenia 🙂

Myślę, że słowo obdarta najlepiej mnie określało. Teraz już jest trochę lepiej, rzadziej o tym myślę :)”

Gdy przychodzi moment wyjścia do domu z wcześniakiem.

Myślę, że jedno co łączy wszystkich rodziców, to pragnienie wyjścia z dzieckiem do domu. Na początku, w zależności od sytuacji rodzice cieszą się z awansów dziecka. Pisząc to mam na myśli zmianę miejsca: z oddziału intensywnej terapii, na oddział patologii noworodka i stąd w zależności od sytuacji – powrót do mamy na oddział położniczy, albo wyjście do domu.

Paradoksalnie, gdy wyznaczona data opuszczenia szpitala zaczyna się zbliżać, narasta w nich lęk i pojawiają się myśli: “Czy sobie poradzimy?”, “Jak będzie jeść nasz synek/córeczka?”, “Co zrobić kiedy włączy się alarm monitora oddechu?”.

Czasami do tego dochodzą logistyczne kwestie, np. czy łóżeczko przyjedzie na czas.. Czas oczekiwania na meble to zazwyczaj kilka tygodni. Jeśli są to rodzice wieloraczków (bliźniaków, trojaczków), czasami czekają jeszcze na specjalny wózek.

W szpitalu zazwyczaj wcześniak jest podłączony do wielu urządzeń monitorujących stan zdrowia. Im bliżej wyjścia do domu, tym jest ich mniej – ostatnie to monitor oddechu i pulsoksymetr. Poza tym w szpitalu 24 godziny na dobę są do dyspozycji specjaliści – położne, pielęgniarki i lekarze. W domu nie ma sztabu ludzi. Gdy pojawia się informacja o wypisie ze szpitala, to znaczy, że dziecko spełnia kryteria (samodzielnie oddycha, ładnie je) i poradzi sobie w domu, ale dla rodziców jest to sytuacja zawsze bardzo stresująca.

Zawsze zachęcam, aby pobyt w oddziale patologii noworodka wykorzystać na naukę. Bardzo wielu rzeczy można nauczyć się od personelu. Im więcej rodzice dowiedzą się w szpitalu, tym stres będzie mniejszy. Myślę, że każdy rodzic, nawet ten wychodzący z donoszonym dzieckiem przeżywa chwile grozy – jest odpowiedzialny za malutką osobę.

Na oddziałach Intensywnej Terapii Noworodków o pieluszki dopasowane do wielkości dziecka dba marka Pampers. Stworzyła najmniejsze pieluszki, które możecie zobaczyć na misiu ważącym 700 gram. Te specjalne pieluszki to Pampers Preemie Protection. Dostępne są w trzech rozmiarach: P1 przeznaczonych dla maluszków o masie ciała poniżej 2300 gramów, P2 dla wcześniaków o masie ciała poniżej 1800 gramów i P3 dla dzieci urodzonych poniżej 800 gramów masy ciała. Po wyjściu do domu trzeba pamiętać o zakupie pieluszek, a w pierwszych tygodniach zużywa się dość sporo. Jako ciekawostkę dodam, że opracowanie specjalnych pieluszek dla wcześniaków zajęło ekspertom 3 lata. Sama pamiętam czasy, kiedy dzieci urodzone przedwcześnie topiły się w zwykłych pieluszkach, bo innych po prostu nie było.

Jak przygotować się do wyjścia do domu z wcześniakiem?

Rodzice wcześniaków mogą przygotować się do wyjścia do domu w następujący sposób:
Uczestnicząc w pielęgnacji dziecka – przewijanie, toaleta, kąpiel;
Karmienie – w pewnym momencie wcześniaki uczą się jeść z butelki. Warto, żeby zarówno mama jak i tata pod okiem personelu medycznego nauczyli się karmić dziecko. W międzyczasie dzieci uczą się jeść z piersi, ale na to potrzeba czasu;
Dokładna obserwacja dziecka – gdy coś niepokoi, warto zapytać personel medyczny czy wszystko jest w porządku.

Przydatne rzeczy w domu wcześniaka:
Monitor oddechu – jeśli dziecko urodziło się przedwcześnie, to zalecane jest używanie monitora oddechu przez najbliższe 12 miesięcy. W przypadku zakupu monitora używanego koniecznie trzeba wymienić baterie na nowe i sprawdzić czy działa. Należy pamiętać o wyłączeniu monitora przed wyjęciem dziecka z łóżeczka, by nie zadzwonił niepotrzebnie. Przy wkładaniu dziecka do łóżeczka należy go ponownie włączyć.
Łóżeczko, dostawka do łóżka, bądź kosz mojżesza – im mniej rzeczy przy łóżeczku, tym lepiej. Warto unikać maskotek w łóżku, ochraniaczy, etc.
Nawilżacz powietrza.
Odpowiednia temperatura pomieszczenia i wietrzenie.

Kiedy na spacer z wcześniakiem?

Jeśli jest ładna pogoda warto korzystać ze świeżego powietrza i wychodzić z dzieckiem na spacer. Tak naprawdę pierwszy mini spacer to będzie droga malucha ze szpitala do domu. Warto sprawdzać czy w danym dniu powietrze jest czyste i nie ma zbyt dużego smogu. Lepiej unikać miejsc z tłumami.

Jak przygotować starsze rodzeństwo wcześniaka?
Jeśli wcześniak ma starsze rodzeństwo, warto uprzedzić je, że za chwile w domu pojawi brat lub siostra. Można rozważyć tymczasowe zawieszenie uczestnictwa w żłobku, przedszkolu. Dzieci przenoszą choroby, a wcześniaki mają obniżoną odporność.

Jak karmić wcześniaka?

Wcześniaki mają to do siebie, że w zależności od swoich możliwości jedzą regularnie co 3, bądź co 2,5 godziny. Warto przestrzegać wyznaczonych pór karmienia. Malucha można wybudzić na jedzenie intensywnym przewinięciem i zagadywaniem do niego w trakcie zmiany pieluszki. Warto, aby już w szpitalu rodzice opanowali naukę karmienia dziecka. Jeśli mama odciąga pokarm, to warto, żeby przystawiała dziecko do piersi, a następnie dokarmiała z butelki. Są też sytuacje, że wcześniaki jedzą na początku na przemian z butelki i z piersi, a później wyłącznie naturalnie. Jeśli w szpitalu nie jadły z piersi, warto trenować tą czynność w domu pod okiem specjalisty np. Certyfikowanego Doradcy Laktacyjnego. Oczywiście, jeśli w szpitalu jest taka możliwość, warto skorzystać z okazji.

Jak dbać o rozwój fizyczny wcześniaka?

Wcześniaki w szpitalach często mają zapewnioną opiekę fizjoterapeuty, ale są też niestety miejsca, w których tego wsparcia nie otrzymują. Po wyjściu ze szpitala warto udać się do fizjoterapeuty, który zadba o rozwój dziecka. Wcześniaki rozwijają się w swoim tempie. Dla nich 1 miesiąc życia, czyli 4 tygodnie, to są zupełnie inne 4 tygodnie niż u dziecka donoszonego. Przy rozwoju wcześniaka mówi się o tzw. wieku skorygowanym. Jeśli wcześniak urodził się w 32 tygodniu życia, to od wieku kalendarzowego odejmuje się 8 tygodni. Oznacza to, że dziecko przyszło aż 2 miesiące za wcześnie na świat. Przez ten czas powinno być w brzuszku mamy, a dojrzewa w zupełnie innych warunkach, podczas gdy jego rozwój przebiega tak jak w macicy. 2 miesięczny wcześniak, nie jest takim samym dzieckiem jak 2 miesięczne donoszone niemowlę – dopiero wtedy dorównuje dzieciom urodzonym o czasie. Nad prawidłowym rozwojem dziecka czuwa fizjoterapeuta, który też pomaga rodzicom prawidłowo pielęgnować dziecko.

Jak rodzice mogą przygotować się na przyjęcie wcześniaka w domu?

Wizyta u psychologa – myślę, że w Polsce bardzo zaniedbujemy swoją sferę psychologiczną. Nie na wszystkich oddziałach jest psycholog, a narodziny wcześniaka są dużym stresem. Warto zadbać o siebie i spotkać się z psychologiem. Jeśli pracuje w szpitalu, to warto umówić się właśnie z nim. Rozmowa o trudnościach, przyniesie ukojenie.

Naładowanie akumulatorów – jeśli jesteście już w domu razem z partnerem, to jest to czas, żeby pójść na wspólną randkę. Zadbajcie o swoją relację i naładujcie baterie.

Postarajcie się odpocząć – sen ma zbawienne działanie.

Jeśli matka odciąga pokarm, to warto, aby zadbała o swoją strefę komfortu. Przed odciąganiem pokarmu pomoże relaks i świadomość, że laktator nie jest miernikiem mleka w piersiach. Więcej o tym napisałam tutaj.

Partner/ojciec dziecka w momencie wyjścia ze szpitala powinien być w domu.

Znajdźcie grupę wsparcia np. na stronie wczesniak.pl, bądź na Facebooku.

Napiszcie sobie listę pytań i przy wypisie zapytajcie o wszystko. Pamiętajcie, że nie ma głupich pytań, są tylko głupie odpowiedzi.

W dniu wypisu ze szpitala potrzebne będą:

  • Fotelik samochodowy
  • Ubranie na wyjście adekwatne do pogody – body, pajacyk, czapeczka, skarpetki, ewentualnie kombinezon. Można też zakupić otulacz do fotelika, którym przykrywa się dziecko.

Fundacja Wcześniak oferuje bardzo przydatny “Niezbędnik Rodzica wcześniaka”, który można zamówić bezpłatnie na stronie.

O co warto zadbać w domu na okoliczność pojawienia się w nim wcześniaka?

Pytałam czytelniczki, którym urodziło się dziecko przedwcześnie, co najbardziej zaskoczyło je po wyjściu do domu. Najczęściej pojawiająca się odpowiedź to brak czasu.

Zadbanie o posiłki

Warto poprosić innych o pomoc. Jeśli jest możliwość zaangażowania dziadków, żeby przez pewien czas przynosili jedzenie, to warto z tego skorzystać. Można także znaleźć miejsca, które przygotowują dobre jedzenie z dostawą do domu. Inna możliwość to ugotowanie zawczasu kilku obiadów i zamrożenie.

Wyszukanie specjalistów i umówienie wizyty

U wcześniaków każdy dzień jest na wagę złota, a każdy tydzień to istny kamień milowy, dlatego wszystkie wizyty powinny być wykonane w sugerowanych przedziałach czasowych. Niestety często wizyta u specjalisty za 2-3 miesiące może stanowić problem, dlatego najlepiej od razu po wyjściu ze szpitala umówić wszystkie kontrole, ponieważ na nie najczęściej i tak trzeba swoje odczekać.

Specjalistów na wypisie jest bardzo dużo i każdy z nich jest bardzo ważny. Specjaliści, u których z pewnością będziecie poproszeni, by się zjawić to:

  • Audiolog – badanie słuchu
  • Kardiolog – lekarz od serduszka
  • Neonatolog – specjalista od wcześniaków (najczęściej pracuje w przychodni przy szpitalu, z którego wyszliście)
  • Neurolog – specjalista od układu nerwowego
  • Fizjoterapeuta – od rozwoju dziecka
  • Okulista – specjalista od oczu
  • Ortopeda – od prawidłowej postawy (na wizycie sprawdzi rozwój bioderek)
  • Psycholog – oceni prawidłowy rozwój

Pilnowanie terminów szczepień

Szczepienia w przypadku wcześniaków są takie same jak w przypadku dzieci donoszonych i jak każde dziecko muszą przejść kwalifikację do szczepienia. Dodatkowo jest kilka szczepionek szczególnie zalecanych np. pneumokoki i przeciw wirusowi RS (wirus nabłonka oddechowego).

Karmienie wcześniaka – Mleko Mamy

Jeśli dziecko jest karmione mlekiem mamy, to najczęściej trzeba popracować cierpliwie nad przystawianiem do piersi. Od jednej z czytelniczek dostałam informację, że po 1,5 miesiąca udało się przejść całkowicie na karmienie naturalne. Wg Amerykańskiej Akademii Pediatrii w przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie należy skorygować niedobory (najczęściej wapnia i fosforu) poprzez zastosowanie tzw. wzmacniacza pokarmu kobiecego w skrócie BMF. Jego ilość oraz czas przyjmowania określa lekarz.

W przypadku, gdy mleka mamy jest za mało, dzieci są dokarmiane w pierwszej kolejności mlekiem od dawczyni z banku mleka kobiecego.

Karmienie wcześniaków – Mleko Modyfikowane

Jeśli nie ma dostępnego pokarmu kobiecego wcześniaki są karmione specjalnym mlekiem modyfikowanym dedykowanym dzieciom przedwcześnie urodzonym.

Pracując w poradni neonatologicznej pamiętam jak mama bliźniąt zapytała do kiedy powinni jeszcze stosować to “specjalne mleko”. Okazało się, że mleko modyfikowane jest drogie i rodzice chcieli przejść już na mleko dla dzieci donoszonych. Z perspektywy czasu ta Pani żałowała, że nie zawalczyła jednak o laktację, ponieważ teraz widzi, ile mleko kosztuje.

Jako doradca laktacyjny czuję się w obowiązku wspomnieć, że im wcześniej zaopiekujemy się karmieniem piersią, tym większa szansa na sukces. Warto też pamiętać, że nawet częściowe karmienie pokarmem mamy ma znaczenie dla dziecka.

Zalecenia lekarskie dla wcześniaka do stosowania w domu

Najczęściej wśród nich pojawia się suplementacja witaminami. Należy pamiętać o regularnym podawaniu witamin dzieciom. Warto ustalić stałą porę na podawanie leków, bądź podpytać o jakich porach były podawane w szpitalu i dostosować podawanie ich do tych samych godzin.

O zaleceniach do domu wypowiedziała się jedna z moich czytelniczek, mama wcześniaka:

“Przede wszystkim dla nas dużym szokiem i wyzwaniem była ogromna ilość skierowań do różnej maści specjalistów. Przy niektórych mieliśmy nawet określone zalecane terminy i to było najgorsze. Najpierw szukanie placówek z odpowiednią poradnią specjalistyczną a potem szok, że nie ma terminów za zalecone 2 tygodnie czy nawet 2 miesiące- najbliższe w XI 2018 lub nawet 2019. Część musiałam zrealizować prywatnie 🙁 drugą kwestią jest znalezienie blisko taniej apteki 😉 Janek przyjmuje dodatkowo różne suplementy…
Zdziwiłam się, że szczepienia realizujemy wg standardowego kalendarza z wyjątkiem BCG (szczepienie przeciwko gruźlicy) – czekaliśmy na 2 kg masy. Ale ciągle się gubię co wg wieku urodzeniowego, a co wg korygowanego i w przychodniach też się zastanawiają (ost. Np poradnia preluksacyjna – byliśmy standardowo, ale dodatkowo musimy za 7tyg)“

Rozszerzanie diety dziecka przedwcześnie urodzonego

W tym temacie warto brać pod uwagę wiek skorygowany dziecka oraz jego gotowość do rozszerzania diety.

Jeśli jesteście zapisani do poradni neonatologicznej przy szpitalu, to korzystajcie, ponieważ tam będzie czuwać nad Wami wysoko wykwalifikowany personel. Jeśli będzie trzeba pobrać krew dziecku, z pewnością sobie poradzą.

Zaopatrzcie się w kalendarz. Myślę, że oprócz takiego zeszytowego też warto pomyśleć o ściennym, gdzie będą widoczne daty wizyt kontrolnych.

Często przy szpitalach są organizowane zajęcia w szkole dla rodziców wcześniaków. Warto z nich korzystać.

Życzę wszystkim rodzicom wcześniaków, dużo wsparcia, siły i optymizmu.

Na zakończenie zapraszam do przeczytania listu mojej czytelniczki Eweliny Mierzwińskiej:
“W pierwszych chwilach z wcześniakiem zaskoczyło mnie to, jak niewielkich rozmiarów są to dzieci. Niby zdawałam sobie z tego sprawę, ale mimo wszystko dopiero zetknięcie z własnym dzieckiem i pobyt na oddziale neonatologicznym pokazał mi to w pełnym wydaniu.
Kolejnym elementem, nie tyle może zaskakującym, ile przede wszystkim szokującym, było to, jak nagle jest w stanie zmienić się stan zdrowotny wcześniaka przebywającego na oddziale. U wcześniaka dosłownie każda chwila przed wypisaniem do domu to walka o utrzymanie zdrowia, a czasem i życia.

Późniejsza opieka nad wcześniakiem i to o czym rodzice wcześniaka powinni w szczególności pamiętać to kilka spraw:
Wcześniaki są przez kilka tygodni, czasem miesięcy, znacznie słabsze od ich rówieśników urodzonych w terminie i to będzie wpływać na szybkość jedzenia pokarmu, czasem też na zdolność zjedzenia z piersi czy z pomocą konkretnego smoczka. Trzeba być cierpliwym, dać dziecku zebrać siły.
Oceniając rozwój dziecka należy kierować się wyłącznie jego wiekiem korygowanym (czyli tym, ile dziecko miałoby w danym momencie tygodni licząc od planowanej daty porodu, a nie od dnia wcześniejszych narodzin), w przeciwnym wypadku wpadnie się w niepotrzebną frustrację.
Wcześniaki potrzebują jeszcze więcej czułości niż dzieci urodzone w terminie, bo w końcu „ukradziono” im kilka/kilkanaście tygodni bycia w brzuszku mamy. Warto każdego dnia kangurować wcześniaki, również po wyjściu ze szpitala.
Konieczne jest odbywanie wszystkich wizyt, na które dziecko otrzymało skierowanie po wypisie ze szpitala i odbywanie przez pierwszy rok życia regularnych wizyt u neonatologa (często zamiast u pediatry ze względu brak możliwości oceny przez większość pediatrów np. usg mózgu (zmieniłabym na usg przezciemiączkowe) i innych specjalistycznych badań). Na wizyty takie należy stawiać się z kompletem badań krew z rozmazem + mocz.
U większości wcześniaków niezbędne jest suplementowanie żelaza. Niektórzy lekarze uważają, że warto to robić przez pierwszy rok, niektórzy mówią o 6 miesiącach. Zawsze należy to ustalić indywidualnie ze swoimi lekarzem, tak samo jak należy konsultować po każdorazowych badaniach krwi dawkę żelaza podawaną dziecku.

Warto przygotować się na sporą ilość wizyt u specjalistów, które zazwyczaj są jedynie kontrolami, ale nie można ich pominąć. U niektórych wcześniaków pierwsze miesiące, okres do skończenia roku może zdecydowanie różnić się od tego, w jaki sposób upływa czas dzieciom urodzonym o terminie.
To wszystko jednak mija, wcześniaki nadrabiają swoje niedociągnięcia, jeśli tylko otrzymają odpowiednie dawki czułości, opieki gonią rówieśników i zazwyczaj między 1 a 2 rokiem życie trudno jest powiedzieć, że to konkretne dziecko zostało urodzone przed terminem. Zdarzają się też bardziej skomplikowane przypadki i przeciągający się proces leczenia oraz rehabilitacji. U wcześniaków mogą też pojawić się opóźnienia w cyklu szczepień ze względu na chociażby czasowe przeciwwskazania neurologiczne.
Niezależnie od wszelkich przeciwności i komplikacji, warto dać swojemu wcześniaczków i swoim obawom, oczekiwaniom czas – na przybranie na wadze, pięcie się w górę i osiąganie kamieni milowych! Skupmy się na pielęgnowaniu maluszka i cieszeniu się ze wspólnych chwil! “

A jak było u Was?

Partnerem cyklu wpisów o wcześniakach jest marka Pampers.

Wybrane dla Ciebie

Brak komentarzy

Napisz komentarz

Zapraszam
na darmowy kurs!

Jestem położną i kurs stworzyłam z myślą o Tobie, przyszła mamo, żeby być Twoim przewodnikiem po narodzinach, karmieniu piersią i macierzyństwie.

Kasia Płaza-Piekarzewska — Położna

P.S. W każdej chwili możesz wypisać się z kursu.