Wywiad z Nicole Sochacki- Wójcicką MamąGinekolog o badaniach USG w ciąży (również prenatalnych) cz. 1

Będąc w ciąży przed każdym USG stresowałam się niczym jak przed egzaminem. Wiedziałam, że “pod lupę” będzie brane moje dziecko. Będą wykonywane pomiary, a ich wynik będzie oznaczać czy moje dziecko jest zdrowe. W trakcie tego badania lekarz z kamienną twarzą mierzy i patrzy jak potomek się rozwija. Dla niejednego przyszłego rodzica ekran z maleństwem to czarna magia. Pewnie dlatego dostaje mnóstwo maili od Was dotyczących USG niestety nie jestem wstanie na wszystkie odpowiedzieć. Lekarze, którzy wykonują to badanie kończą w tym kierunku specjalne szkolenie. Dlatego pomyślałam, że zaproszę do rozmowy eksperta w tej dziedzinie. 🙂

Dzisiaj publikuję rozmowę z wyjątkową kobietą. Zarówno mamą jak i lekarzem ginekologiem Nicole Sochacki – Wójcicka (Możecie ją znać z Instagrama i Facebooka pod nickiem Mamaginekolog).

Źródło – Instagram – polozna_kasia

Tematyka dzisiejszej rozmowy jest bardzo delikatna, dotyczy diagnostyki prawidłowego rozwoju dziecka w trakcie ciąży. Zapraszam do przeczytania wywiadu.

W pierwszej części wywiadu skupimy się z Nicole na potwierdzeniu wczesnej ciąży oraz badaniach USG w pierwszym trymestrze.

Na początku wywiadu zadałam Mamieginekolog kilka pytań, które przesyłacie mi często w mailu.

Zanim przejdziemy do pierwszej części naszego wywiadu:

Położna Kasia: Krótka hipotetyczna historyjka. Kobieta długo stara się o dziecko. W końcu nadchodzi ten dzień kiedy na teście ciążowym pokazują się dwie kreski. Cieszy się, że jest w ciąży. 

Kiedy przyszła mama powinna udać się na pierwszą wizytę do lekarza?

Nicole: Kobieta w ciąży powinna udać się na pierwszą wizytę do ginekologa nie później niż przed skończonym 10 tygodniem (czyli 6 tygodni od terminu miesiączki której NIE BYŁO) – takie są zalecenia NFZ oraz PTG- jednak większość kobiet, z resztą bardzo mądrze udaje się do ginekologa znacznie wcześniej. Nalepszym momentem jest 6-7 tydzień ciąży, ponieważ wtedy można zobaczyć bijące serduszko dziecka oraz zdarzymy spokojnie wykonać wszystkie badania zalecane kobietom w pierwszym trymestrze. Warto zaznaczyć, że nie ma sensu iść do ginekologa w 4-5 tygodniu ciąży, jeżeli oczywiście nic nas nie niepokoi, ponieważ wtedy jeszcze będzie za wcześnie aby w badaniu ginekologicznym „wybadać” a w USG „zobrazować” ciążę.

W którym momencie po raz pierwszy na USG można zobaczyć bijące serce?

Tętno pojawia się jak zarodek ma 3-5mm to jest pomiędzy 5 a 6 skończonym tygodniem, czyli ok 10 dni do dwóch tygodni po terminie miesiączki która nie wystąpiła.

Gdy przyszła mama nie pamięta kiedy miała ostatnią miesiączkę, czy jesteś w stanie określić z badania USG, w którym jest tygodniu ciąży i kiedy przypada termin porodu?

Na szczęście tak, USG w pierwszym trymestrze, jest doskonałą metodą oceny wieku ciąży. Do 14 tygodnia czyli długości dziecka ok 84mm, wszystkie zarodki rosną w takim samym tempie, zatem poprzez ocenę długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL – crown rump length) możemy z bardzo dużą dokładnością co do dnia określić wiek ciąży oraz przewidywany termin porodu u kobiet z nieregularnymi miesiączkami lub u tych u których termin ostatniej miesiączki jest niepewny. Zdarza się dość często także, że kobieta miała regularne miesiączki, terminu ostatniej jest też pewna, ale okazuje się że ciąża jest jednak kilka dni młodsza lub starsza, dzieje się tak ponieważ w danym cyklu mogła być przesunięta owulacja. Jeżeli ta różnica jest większa niż 5 dni to uważa się, że termin z USG jest bardziej miarodajny niż termin wyznaczony według ostatniej miesiączki. Ważne podkreślenia jest to, że termin porodu powinniśmy tylko zmieniać i ustalić do końca pierwszego trymestru a następnie powinniśmy się go trzymać, błędem jest zmienianie terminu porodu według USG wykonywanych drugim czy trzecim trymestrze, ponieważ takim postępowaniem możemy „przegapić” że dziecko za wolno lub zbyt szybko rośnie.

Część 1 Zalecane badania USG w ciąży

Każda kobieta powinna w trakcie ciąży wykonać 3 zalecane badania USG. Jakie uprawnienia powinien mieć lekarz, który wykonuje takie badanie i czy są ściśle określone rekomendacje odnośnie sprzętu do diagnostyki?

Lekarze, którzy wykonują USG tzw. referencyjne ciąży, te główne trzy które są zalecane u każdej kobiety w ciąży powinni mieć certyfikat FMF (fetal medicine foundation- lista lekarzy którzy taki certyfikat posiadają jest dostepna na stronie www.fetalmedicine.org) lub powinni posiadać certyfikat sekcji USG PTG (polskiego towarzystwa ginekologicznego) – jednak tylko lekarze z certyfikatem FMF , mają uprawnienia do oceny i obliczenia ryzyka wystąpienia wad chromosomalnych w pierwszym trymestrze. Co do sprzętu nie ma wytycznych i jest to indywidualna decyzja lekarza na jakim sprzęcie będzie pracował. Natomiast lekarze z certyfikatami, muszą corocznie spełniać normy jakości badań i pracując na słabym sprzęcie nie będą w stanie tak wykonać badania aby przedłużyć na kolejny rok ważność certyfikatu FMF.

W rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG) USG jest zalecane między 11 a 14 tygodniem ciąży. Co sprawdzasz podczas tego pierwszego USG zwanego genetycznym?

To badanie ma trzy cele. Po pierwsze oceniamy czy ciąża się prawidłowo rozwija na dany wiek- po pomiarze CRL jak pisałam powyżej możemy określić zaawansowanie ciąży oraz termin porodu. Po drugie oceniamy anatomię dziecka, wiele wad anatomicznych można już na tym etapie wykluczyć- oczywiście nie wszystkie bo dzieciątko ma dopiero ok. 6cm a serduszko o i ziarenka ryżu ale wiele „dużych” wad można już na tym etapie zobaczyć. Trzecim i nadrzędnym celem jest ocena ryzyka wystąpienia wad chromosomalnych – stąd nazwa USG genetyczne. Aby to ocenić lekarz bada kilka markerów, najważniejszym z nich jest przezierność karku – czyli płyn który zbiera się za główką każdego płodu, czym więcej tego płynu tym wyższe ryzyko wad. Jednak bardzo istotne są też wiek matki oraz wywiad położniczy. Warte ponownie podkreślenia jest, że tylko lekarze posiadający certyfikat FMF mogą dokonać oceny ryzyka wystąpienia wad genetycznych płodu.

Źródło – Instagram – mamaginekolog

Kiedy jesteś wstanie w badaniu USG stwierdzić płeć dziecka?

W połowie ciąży u ponad 90% procent kobiet można z ogromną pewnością ocenić płeć dziecka. Jednak często już podczas USG genetycznego można pokusić się o ocenę płci, trzeba jednak podkreślić, że czułość oceny płci w podczas tego pierwszego obowiązkowego USG jest w najlepszym wypadku rzędu 80-90%.

Jeśli chodzi o badanie diagnostyczne pod kątem wad genetycznych np. Zespołu Downa, to USG jest wystarczające, czy powinno się jeszcze coś zrobić?

USG genetyczne samo bez dodatkowych badań wykrywa „tylko” (lub „aż” zależy jak na to się patrzy) 80 % dzieci z zespołem Downa, to znaczy, że jedno na pięć dzieci które urodzą się z tą wadą wygląda NORMALNIE w USG. Z tych względów każdej ciężarnej według zarówno zalecań FMF jak i PTG powinno się proponować test podwójny (znany kobietom jako test pappa- choć nie jest to jego oficjalna nazwa) . Badanie USG w połączeniu z testem pappa – wykrywa wysokie ryzyko u 95% kobiet które mają ciążę z trisomią 21 (Zespołem Downa) przy wynikach fałszywie dodatnich 5%.

Na czym polega test PAPA i dlaczego istotne jest, aby decyzje o tym badaniu podjąć w dniu wykonania badania USG genetycznego?

Test pappa to pobranie krwi matki, badanie zupełnie nieinwazyjne i bezpieczne dla płodu. Trzeba je wykonać o czym wiele osób nie wie w dwolnym momencie pomiędzy skończonym 8 tygodniem a 13 tygodnie i 6 dniem. Po tym momencie nie da się już tego badania wykonać. To kiedy badanie będzie wykonane zależy od waszego lekarza. Bardzo wygodnie jest jeżeli pacjentka na badanie USG przychodzi już z wynikiem testu pappa, wtedy po badaniu dostanie od razu komplekowy wynik i nie musi czekać na wyniki. Jednak zazwyczaj to lekarz wykonujący USG zleca badania i wtedy kobieta powinna je wykonać przez 13+6- z wynikiem musi się zgłosić ponownie do lekarza, aby zinterpretował dla niej wynik. Wyniku testu pappa nie da się samemu „w domu” odczytać ponieważ musi ono być połączone z wynikiem z USG poprzez specjalne oprogramowanie, ponownie dostępne tylko lekarzom z certyfikatem FMF.

Przed pobraniem krwi na test PAPA wykonywana jest krótka ankieta, jakie znaczenie mają dla wyniku testu odpowiedzi (np. palenie, ciąża z in vitro)?

Prawidłowa odpowiedź na te pytania jest bardzo istotna. Najbardziej istotna jest waga pacjentki, kobiety ponieważ to przez wagę się dzieli ilość substancji badanych czyli białka pappa i wolnej podjednostki beta HCG. Wiemy również, że kobiety które palą lub paliły przed ciążą mają niższe pappa a kobiety po IVF mają wyższe wartości wolnego beta HCG. Jeżeli ryzyko ma być prawidłowo oszacowane to odpowiedzi na te pytania zgodne z prawdą są kluczowe.

Jeśli test PAPA, wychodzi nie prawidłowo to jakie są dalsze zalecane badania?

To nie tyle test pappa może wyjść nieprawidłowo co ocena ryzyka po USG i teście pappa. Za wysokie ryzko uważa się wynik większy niż 1:300. Wtedy powinno się pacjentce zaproponować dalsze badania. Będą to albo badania inwazyjne takie jak biopsja kosmówki lub amniopunkcja, które niestety mogą być powikłane poronieniem, ryzko tego jest niskie jednak istnieje. Lub badania wolnego płodowego DNA z krwi matki, badania doskonałe i bezpieczne, niestety nierefundowane i drogie (cena 1700-3000zł zależnie od wybranego zakresu badania).
Przy ryzyku powyżej 1:50 powinno się pacjentkę kierować na badania inwazyjne i pominąć badania wolnego płodowego DNA.

Nicole, Dziękuję za rozmowę.